Επίσης, ένα ερώτημα που τίθεται συχνά από πολύ κόσμο, είναι γιατί δεν μας χτυπάει το ρεύμα όταν χρησιμοποιούμε μετασχηματιστή με δευτερεύον πηνίο στα ίδια Volt με το πρωτεύον και τάση εισόδου και εξόδου του μετασχηματιστή στα 230V. Και αναφέρομαι στον συγκεκριμένο διότι αυτός χρησιμοποιείται εδώ και κάμποσα χρόνια σε κήπους και άλλες εφαρμογές παρόμοιες.
Ή σε ποιες περιπτώσεις μας χτυπάει το ρεύμα από ένα τέτοιο μετασχηματιστή!
Ο λόγος που χρησιμοποιούμε τέτοια τάση, είναι καθαρά οικονομικός αλλά και λόγω των πιο ‘’ειδικών’’ υλικών που χρειάζονταν σε εγκαταστάσεις χαμηλότερων τάσεων. Τι θέλω να πω…
Παλαιότερα πχ που χρησιμοποιούσαμε ακίνδυνες τάσεις στα 42volt υπήρχαν γενικότερα κάποια θέματα όπως: Μεγαλύτερες διατομές καλωδίων λόγω της χαμηλής τάσης και ‘’ειδικές’’ λάμπες 42V E27. Αυτό το υλικό ανέβαζε πολύ το κόστος μιας εγκατάστασης γιατί όπως γνωρίζουμε τα πιο χοντρά καλώδια είναι και πολύ ακριβότερα, καθώς επίσης γίνονταν διάφορα ‘’περίεργα’’ . Έπαιρνε τη λάμπα την 42V ο Κυρ Γιώργης, που ήταν αποκλειστικά για τον κήπο αλλά ίδια σε σχήμα και μέγεθος με μια κοινή λάμπα 230V και καταλάθος την έβαζε σε ένα άλλο φωτιστικό εντός του σπιτιού και …….μπουμ! Εφόσον τοποθετούσαμε τόσο λίγων volt λαμπτήρα στα 230v λογικό να γίνει βραχυκύκλωμα. Επίσης γίνονταν συχνά το αντίθετο! Έπαιρνε ο Κυρ Γιώργης τη λάμπα των 230V, την τοποθετούσε σε ένα φωτιστικό κήπου και αυτή άναβε σα….. καντηλάκι! Και πάλι λογικό εφόσον σε μια λάμπα όπου χρειάζονται 230V για να αποδώσει, αυτή τοποθετούνταν στα 42!
Επίσης δεν μπορούμε να έχουμε κάποια αντλία πχ, την οποία θα πρέπει να κατασκευαστεί στα 42volt ή ένα κάρο άλλες συσκευές που θέλουμε να τις τροφοδοτήσουμε μέσω μετασχηματιστή γαλβανικής απομόνωσης.
Παρακάτω ένας μονοφασικός μετασχηματιστής απομόνωσης...
Έτσι και λόγω των αυξημένων απαιτήσεων από φωτιστικά σώματα σε μια κατοικία ή ένα κτίριο, αναγκάστηκε το ‘’σύστημα’’ να ανέβει στην κανονική τάση που υπάρχει σε όλο το δίκτυο, η οποία θα έπρεπε όμως να είναι το δυνατόν πιο ακίνδυνη για τον άνθρωπο.
Φανταστείτε παλιά, όπου τα σπίτια είχαν 2 -3 λάμπες εξωτερικά άντε 10 – 20 τα μεγάλα σπίτια ή κτίρια, και σήμερα έχουμε ξεπεράσει σε αριθμό τις 20 σε μικρές κατοικίες και 100 …..200….. 300…. Ή και παραπάνω λαμπτήρες σε μεγαλύτερα κτίρια. Φανταστείτε όλα αυτά τα καλώδια να ήταν διατομών 3Χ4 ή Χ6 κοκ!!
Οι πιο δημοφιλείς μετασχηματιστές που χρησιμοποιούνται εδώ και κάμποσα χρόνια είναι στα 230V/230V ή αλλιώς τους ονομάζουμε 1/1. Οι μετασχηματιστές αυτοί ονομάζονται ‘’Γαλβανικής Απομόνωσης’’ ή ‘’Γαλβανικής προστασίας’’
Γενικότερα οι μετασχηματιστές έως 50V ονομάζονται ‘’απομόνωσης και ασφαλείας’’ (Safety Isolating Transformers) και από 50V και άνω ονομάζονται απομόνωσης (Isolating transformers)
Εντάξει, όλοι πλέον γνωρίζουμε ότι όταν βάζουμε έναν μετασχηματιστή γαλβανικής απομόνωσης 230/230 και πιάσουμε τον έναν πόλο του δευτερεύοντος μόνο, δε μας χτυπάει το ρεύμα. Επίσης εάν είμαστε ξυπόλυτοι σε ένα τέτοιο σύστημα και πιάσουμε τον έναν πόλο, πάλι δε μας χτυπάει το ρεύμα!
Πως συμβαίνει αυτό;
Επειδή το δευτερεύον είναι ηλεκτρικά διαχωρισμένο από το πρωτεύον, η τάση που αναπτύσσεται στο δευτερεύον στηρίζεται στο φαινόμενο της αμοιβαίας επαγωγής.
Για να καταλάβουμε τι είναι η αμοιβαία επαγωγή μπορείτε να διαβάσετε το παρακάτω απόκομμα, το οποίο είναι από εργασία του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων του καθηγητή Δημητρίου Βλάχου…
Βάζουμε Ρελέ διαρροής στο δευτερεύον ενός μετασχηματιστή 230V/230V;
Ρελέ διαρροής χρησιμοποιούμε μόνο στις γραμμές που τροφοδοτούν τους μετασχηματιστές γαλβανικής απομόνωσης. Δεν υπάρχει νόημα να χρησιμοποιήσουμε στο δευτερεύον, διότι ΔΕΝ λειτουργεί! Εφόσον δεν υπάρχει γείωση, το ρελέ διαρροής θα είναι απλά ένα διακοσμητικό στοιχείο, δε προστατεύει από κάτι, δε θα λειτουργήσει με τίποτα, οπότε…… δε χρειάζεται. Είμαστε προστατευμένοι ήδη από το δευτερεύον τύλιγμα.
Ορισμένοι ‘’καλοπροαίρετοι’’ θα μου πούνε…. μα καλά, αφού άμα πιάσω ταυτόχρονα και τους δύο πόλους τότε θα πεθάνω! Ε φυσικά, και στο κανονικό δίκτυο αν πιάσουμε ταυτόχρονα και τους δύο πόλους πάλι θα πεθάνουμε και με 28 ρελέ να έχουμε το ένα πίσω απ τα άλλο! Εφόσον τα ρελέ διαρροής ΔΕΝ θα δούνε διαρροή, αλλά μια αντίσταση! Φανταστείτε ότι το σώμα μας, όταν πιάνουμε 2 πόλους ταυτόχρονα είναι μια….. λάμπα ή ψησταριά…. ή ηλεκτρικό σίδερο ή κάτι παρόμοιο. Κανένα μηχάνημα δεν καταλαβαίνει ύλη, δηλαδή αν είμαστε φτιαγμένοι από ανόργανη ή οργανική ύλη, οπότε σου λέει….. ΩΩΩΩΩΠ! Άνθρωπος…. κόψε ρεύμα!!!
Παρακάτω βλέπε τριφασικό μετασχηματιστή απομόνωσης...
Θα μπορούσαμε εύκολα μετά από όλα αυτά, εφόσον σε ένα αγείωτο σύστημα το ρεύμα δύσκολα θα μας …’’βρεί’’ να χρησιμοποιούσαμε για όλη μας την εγκατάσταση ένα μετασχηματιστή. Πχ 20Kva ή 50Kva!! Εφόσον δε θα χρειαζόμασταν γείωση, ούτε να μετράμε ούτε τίποτα; Και βέβαια θα μπορούσαμε, φαντάζεστε όμως το κόστος ενός τέτοιου μετασχηματιστή ή το κυριότερο…. το βάρος του; Σίγουρα το βάρος του θα ήταν εκατοντάδες κιλά!!! Επίσης το μέγεθος θα ήταν και απαγορευτικό για ένα σπίτι, πόσο μάλλον αν είναι πολυκατοικία με 20 διαμερίσματα και βάλουν όλοι από ένα τέτοιο!!! Βέβαια στα τριφασικά τέτοιου είδους συστήματα μπορεί να προκληθούν κι άλλα περιστατικά, όπως διαρροή τατυόχρονα προς τη γη, 2 διαφορετικών φάσεων και άλλα! (Οπότε καλό είναι ...... να διαβάσετε την τελευταία παράγραφο του άρθρου!!!)
Όλα αυτά βέβαια προϋποθέτουν να τηρούμε και όλα τα πρόσθετα μέτρα ασφαλείας όπως ένας επιτηρητής μόνωσης και θερμοκρασίας, ο οποίος σε περίπτωση φθοράς μόνωσης κάποιου τυλίγματος ή καλωδίου ή αν το καλώδιο ή κάποιο τύλιγμα του μετασχηματιστή ανεβάσουν θερμοκρασίες πάνω από το προβλεπόμενο να κόβει ή όλο ή το αντίστοιχο κύκλωμα!
Δείτε στο παρακάτω βίντεο, πως λειτουργεί ένα σύστημα από μετασχηματιστή απομόνωσης...
Στον παρακάτω σύνδεσμο μπορείτε να διαβάσετε περισσότερες λεπτομέρειες για τους μετασχηματιστές γαλβανικής απομόνωσης. Θα διαβάσετε γιατί είναι πολύ σημαντικό να γεφυρώνουμε ισοδυναμικά τις συσκευές που τροφοδοτούνται από μετασχηματιστές γαλβανικής απομόνωσης και πολλά άλλα. Ένα άρθρο του Καθηγητή Τάσου Αντωνάκη... Μετασχηματιστές Γαλβανικής απομόνωσης
Παρ όλ αυτά θα κλείσω τις σκέψεις μου, λέγοντας σας τη δική μου άποψη…
Εγώ προτείνω (και έτσι κάνω) σε όλα τα εξωτερικά, φωτισμοί, αντλίες, λοιπά μηχανήματα ή συσκευές, καλώδια κανονικά, ότι προβλέπει η ισχύς και το μήκος των καλωδίων, διπολικές ασφάλειες τουλάχιστον σε όλες αυτές τις γραμμές και ρελέ διαρροής για όλα αυτά. Σε εγκαταστάσεις όπου υπάρχει σχετική άνεση χρηματική, προτείνουμε ρελέ στο ρελέ, ή ακόμη και ρελέ γραμμής για κάθε γραμμή εξωτερικής συσκευής, τα οποία θα καταλήγουν σε ένα κεντρικό ρελέ (που θα τροφοδοτεί όλα αυτά τα έξω. Σε τυχόν αστοχία του ενός, σίγουρα θα πέσει το άλλο). Όταν μια εγκατάσταση γίνεται με προσοχή και τιμιότητα, δεν πρόκειται να δημιουργήσει προβλήματα για 50 χρόνια τουλάχιστον. Τα υπόλοιπα είναι λόγια για να λέμε.
Αυτά φίλοι μου, ελπίζω να μη σας κούρασα και εύχομαι να καταλάβατε όλοι τι είναι ο ‘’Μετασχηματιστής απομόνωσης’’ ή ‘’Γαλβανικής προστασίας’’ και αν πρέπει τελικά να χρησιμοποιούμε ένα τέτοιο μετασχηματιστή η όχι και αν ναι, σε ποιές τελικά περιπτώσεις...